اسراف بودجه های کلان فیلمسازی برای حل مسائل تکراری

مهتاره علیزاده در گفت وگو با روزنامه «فرهیختگان»، در مورد مجموعه فعالیت هایی که برای جمع آوری مستندات و تجربیات سریال «مختارنامه» صورت گرفته، توضیحاتی را ارائه کرده است.

به گزارش «فرهیختگان آنلاین» ، خاطرتان باشد هفته پیش، روزنامه «فرهیختگان» گفت وگویی با محمود فلاح، تهیه کننده «مختارنامه» داشت با این تیتر که «تجربه های «مختارنامه» را برای «سلمان فارسی»‍ ثبت نکردند». فلاح در همان مصاحبه در پاسخ به تجربه نگاری حین پروژه تولید «مختارنامه» گفت: «از طرف سازمان صداوسیما چنین کاری نشد و اگر چنین کاری از ابتدای پروژه «مختارنامه»، صورت می گرفت، خیلی ارزشمند بود. البته چند سال قبل خانم علیزاده که یکی از استادان دانشگاه سوره است، پیگیر چنین کاری شده بود. او می گفت می خواهم تمام حواشی و فعالیت های پشت صحنه، ساخت دکور، طراحی لباس و گریم و همه مواردی را که مرتبط با «مختارنامه» است به صورت یکپارچه در قالب کتابچه و سی دی در بیاورم.» بعد از آن مصاحبه، مهتاره علیزاده در گفت وگو با روزنامه «فرهیختگان»، در مورد مجموعه فعالیت هایی که برای جمع آوری مستندات و تجربیات سریال «مختارنامه» صورت گرفته، توضیحاتی را ارائه کرده است. علیزاده یادآور می شود که ثبت تجربه یک اثر تلویزیونی با این حجم، برای اولین بار بود که انجام می شد. مهتاره علیزاده در مورد دغدغه های جمع آوری تجربه ها و فعالیت های این پروژه می گوید: «محمود فلاح، تهیه کننده سریال «مختارنامه» از اوایل پیش تولید سریال دغدغه انجام این کار را داشت و اقداماتی هم انجام شده بود اما به نتیجه خاصی نرسیده بود. در سال 86 که من در پروژه حضور یافتم، پنج سال از پیش تولید و سه سال از تولید سریال می گذشت. شهرک سینمایی ساخته شده بود و از آنجایی که تولید و پیش تولید همزمان با هم انجام می شد، انواع کارگاه های بنایی، ساخت تجهیزات و آکسسوارها، تولید لباس، کفاشی، کهنه کاری، گریم و جلوه های ویژه گریم در حال فعالیت بودند. فیلمبرداری سکانس پایانی فیلمنامه نیز در حال انجام بود، مجموع این شرایط فضایی بسیار پویا و جذاب را به وجود آورده بود که امکان فراموشی و نادیده گرفتن آن نبود.» علیزاده فارغ ا لتحصیل معماری، طراحی صحنه و پژوهش هنر است و براساس یک دغدغه شخصی دنبال این کار رفته است. او در این باره گفت: «درس هایی از طراحی صحنه را در دانشگاه سوره تدریس می کردم، سوالات فراوانی در راستای چگونگی شکل گیری این شهرک و روش طراحی آقای شاه ابراهیمی پیش آمد که ادامه آن منجر به قبول انجام این کار پژوهشی در تمام ابعاد آن شد. در ادامه کار، اصرار تهیه کننده بر لزوم ثبت تجربه های مختارنامه، همچنین علاقه مندی من به ثبت این تجربه ها و باور داشتن بر تاثیرگذار بودن ثبت تجربیات سینمایی و تلویزیونی را بیشتر کرد. البته حمایت های مرکز سیما فیلم از این طرح پژوهشی، عامل اصلی در به نتیجه رسیدن این فعالیت علمی بود.» علیزاده در مورد اهمیت مستندسازی تجربه های سینمایی و تلویزیونی گفت: «مستندسازی تجربه های به دست آمده حین ساخت پروژه های سینمایی و تلویزیونی و تولید اطلاعات آموزشی از این تجربه ها، یکی از بهترین راه های تولید دانش بومی سینمای ایران است. با انجام مدیریت در حوزه دانش اکتسابی افراد حاضر در پروژه های هنری، زمینه های توسعه علمی و اقتصادی و بهره مندی جامعه هنری و سینمایی ایران، فراهم می شود.» این پژوهشگر سینمایی در ادامه گفت: «اطلاعات جمع آوری شده حاصل از روند ساخت فیلم و سریال هم برای گروه تولید حین انجام پروژه به جهت شناخت سریع مشکلات و رفع آنها مورد استفاده قرار می گیرد و هم اینکه با ثبت و ارائه نتایج به دست آمده برای دیگر گروه های تولیدی مفید خواهد بود. البته در ثبت این تجربیات باید این نکته را در نظر داشت که روند آزمون و خطا، روش برخورد با مسائل پیش آمده و همچنین چگونگی حل آنها، به گروه ها و افراد متخصص دیگر منتقل شود. متاسفانه اغلب گـروه های تولید به علت آگـاهی نداشتـن از تجـربیات یکدیگـر، مشکـلات یکسان را بارها تجـربه می کنند. این معضل باعث می شود به ناچـار بخش وسیعی از زمـان، انـرژی و سـرمایه حین تولید، صرف حل مسائلـی تکراری شـود. در ضمن هیچ تضمینی نیز وجود ندارد که همه به بهترین راه حل ممکن دست یابند. ناگفته پیداست که این امر می تواند صدمات زیادی به روند تولید آثار بزرگ سینمایی و تلویزیونی وارد کند. بنابراین می توان گفت اولین دستاورد مهم حاصل از انتقال تجربیات، جلوگیری از هدر رفتن زمان و انرژی و توان مالی موسسات فیلم سازی است که صرف حل مسائلـی تکراری می شـود. علیزاده در بخش دیگری از اظهاراتش گفت: «خارج کردن اطلاعات از حوزه فردی اشخاصی که به طور مستقیم درگیر این کار بوده اند، منجر به گسترش اطلاعات و توسعه تعداد افراد متخصص و آگاه می شود؛ و به واسطه رقابتی تر شدن فضای تولید، اشخاص سعی می کنند با ارائه کارهای خلاقانه توان علمی و هنری خود را از سطح موجود بالاتر ببرند تا در شرایط یکسان اطلاعاتی، فرصت بیشتری برای جلب توجه سفارش دهندگان و تهیه کنندگان سینما پیدا کنند. بالا رفتن سطح توان هنرمندان به ارتقای سطح کیفی تولیدات و در نتیجه جلب مخاطبان کمک کرد.» وی در مورد تلاش مجددش برای ثبت تجربیات پروژه «محمد» گفت: «در سال های 1390 تا 93 فرصت مستندسازی مکتوب مراحل ساخت و تولید فیلم سینمایی حضرت «محمدرسول ا... (ص)» برای من پیش آمد که فرصتی مغتنم بود تا روش کار هنرمندان اروپایی و نحوه همکاری با گروه های ایرانی را ثبت کنم. اما متاسفانـه به رغم وجود دیگر پـروژه های بزرگ سینمایی و تلویزیونی که شاهد پخش و ساخت آنها هستیم، مستندسازی به این شیوه تبدیل به جریان رایج در کنار تولید آثار نشده است و همچون گذشته، یافتـه های ارزشمند به دست آمده به راحتی از بین می روند.» شیوه اجرای پروژه مهتاره علیزاده، همچنین در یادداشتی به روند جمع آوری تجربیات سریال «مختارنامه» به شرح ذیل اشاره کرد: «تجربه های حاصل از تولید سریال مختارنامه در قالب سه جلد کتاب مرتبط با بخش های پیش تولید، تولید و پس تولید تدوین شده است. همراه این سه جلد کتاب، یک نرم افزار چند رسانه ای (مالتی مدیا) آماده شده که حاوی 850 دقیقه ویدئوی مستند از مراحل انجام کار در قالب مصاحبه تخصصی با هنرمندان و مدیران پروژه است. ضمن اینکه هفت هزار عکس از مراحل ساخت و ساز در زمان پیش تولید و تولید و نقشه های فنی مربوط به ساخت بناها، آکسسوارها و جلوه های ویژه میدانی با نام « تجسم ایده تا مردم دیده» تهیه شده، در اختیار مرکز سیمافیلم قرار گرفته و آماده انتشار است. این مجموعه حاصل پژوهشی است که از بهار 1386 شروع شده و حین انجام پژوهش های میدانی تمامی دست اندرکاران سریال «مختارنامه» بیشترین میزان همکاری را با گروه پژوهشی داشتند.در ابتدا، کارگروه پژوهشی برای انجام پژوهش های میدانی و تهیه یادداشت های متنی و تصویری، تشکیل شد و حدود 38 هزار عکس از عکاسی پشت صحنه سریال و بیش از 560 ساعت فیلم های پشت صحنه سریال جمع آوری شد. در مرحله دوم برای انجام مصاحبه های تخصصی، سرفصل های پژوهشی در قالب 21 عنوان اصلی آماده شد.بعد از جمع آوری اطلاعات و مصاحبه های اولیه، مطالب موجود در قالب 21 عنوان طرح پژوهشی دسته بندی شد. برای این پژوهش با بیش از 30 نفر از عوامل فنی و هنری سریال «مختارنامه»، از جمله آقایان محمود فلاح، داوود میرباقری، محسن شاه ابراهیمی، عبدا... اسکندری، عظیم جوانروح، مسعود ولدبیگی، بهروز خوش رزم، کامران خلج، مهدی حسینی وند، امیر سحرخیز، کامران سحرخیز و ... مصاحبه صوتی و تصویری صورت گرفته است. در بخش دیگری از پژوهش، اندازه گیری بناهای ساخته شده در شهرک سینمایی مختارنامه، ترسیم نقشه های اجرایی مربوط به برخی از آکسسوارها، تجهیزات جنگی و جلوه های ویژه میدانی به روش مهندسی معکوس صورت گرفت.در آخر متون و تصاویر کتاب، ویرایش و در مجموع 1017 صفحه طراحی و صفحه چینی آماده و مطالب در نرم افزار چند رسانه ای بارگذاری شد. * نویسنده : معین احمدیان خبرنگار فرهنگ و هنر