تأملی در مستند قائم مقام

ساخت وبلاگ

خرداد: کلمه قائم مقام که در نام فیلم آمده، هیچ ربطی به آیت الله منتظری ندارد. آیت الله منتظری از منظر قانونی و حقوقی هرگز قائم مقام حضرت امام خمینی نبوده است. مجلس خبرگان رهبری در ماده واحده ای اعلام نظر کرده بود که ایشان بعد از رحلت امام خمینی به جای آن مرحوم خواهد نشست به گزارش خرداد مصطفی ایزدی نویسنده، روزنامه نگار و فعال سیاسی در یادداشتی در روزنامه شرق نوشت: پس از مدتی تبلیغ درباره فیلم مستندی به نام قائم مقام که فرزند آقای صفارهرندی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت اول احمدی نژاد، آن را تهیه کرده است و پس از چندین بار نمایش خصوصی برای افراد گوناگون، بالاخره از جمعه، سوم آذر جاری، به مدت سه شب در یک اکران عمومی از آن رونمایی کردند. بنده نیز آن را دیدم. در این یادداشت نکاتی را درباره آن قلمی می کنم:  ١ – همراه با تبلیغ تیزر آغازین آن نوشته اند: «روایت بدون سانسور از زندگی آیت الله منتظری»؛ درصورتی که این فیلم بخش کوتاهی از زندگی آن مرحوم است که آن هم پر است از سانسور و یک سونگری. بعد نوشته اند: «ناگفته های زندگانی آیت الله منتظری»؛ در صورتی که هیچ ناگفته ای برای کسانی که به موضوع مرحوم آیت الله منتظری علاقه مند بوده اند، ندارد. کارگردان محترم نیز گفته است: «بدون قضاوت، تاریخ را بیان کرده ایم» (روزنامه قدس ٣/٩/٩٦)؛ درصورتی که سراپایش قضاوت دست اندرکاران آن و نیز کسانی است که از آنها مصاحبه شده است و در زمره مخالفان مرحوم آیت الله هستند. ٢ – این فیلم نشان می دهد پژوهشگر، کارگردان و تهیه کننده آن به دلیل جوانی شان، هیچ شناختی از روحیه، فرهنگ، منش، دیدگاه ها، مقام و موقعیت علمی و بالاخره زندگی آیت الله منتظری ندارند و بنابراین به آنچه در این نزدیک به ٣٠ سال در فضای ژورنالیستی، مطبوعات و دیگر رسانه های رسمی درباره فقیه عالی قدر جریان داشته است، مراجعه کرده اند. در این مراجعه، به ابهامات و پرسش هایی رسیده اند که برای یافتن جواب آنها به سراغ دو، سه نفر از نزدیکان مرحوم آیت الله منتظری رفته و بخش بسیار کوچکی از نظرات آنان را در فیلم آورده اند. همچنین با کسانی که در مقاطع گوناگون مشغول پرونده سیدمهدی هاشمی بوده اند، گفت وگو کرده اند؛ آیت الله گرامی، احمد منتظری، عمادالدین باقی و هادی هاشمی از این طرف و آقایان ری شهری، رازینی، اژه ای، ناطق نوری، دستغیب، دری نجف آبادی و حسام الدین آشنا از آن طرف. نابرابری استفاده از سخنان موافقان و مخالفان آیت الله در این فیلم کاملا محسوس است. جالب اینکه نکاتی را از سخنان موافقان انتخاب کرده اند که بعضا به آن مرحوم هم تعریض دارد. با احمد منتظری حدود سه ساعت، با عمادالدین باقی بیش از سه ساعت و با آقا هادی هاشمی نزدیک به دو ساعت (بدون اینکه به او بگویند برای تولید چنین فیلمی می خواهیم) گفت وگو کرده اند؛ اما سهم هرکدام از آنان برای حضور در این مثلا مستند، بیش از چند دقیقه نبوده است. ٣ – برای شکل دادن ساختار و محتوای فیلم، از سه شیوه گفتار متن (نریشن)، سخنان افراد گوناگون (مصاحبه و خطابه) و تصاویر آرشیوی از تظاهرات له یا علیه آیت الله منتظری در دو زمان پیش و پس از برکناری او استفاده شده است. بخش زیادی از فیلم، گفتار متن بر تصاویر مربوطه است. در گفتار متن این فیلم که انتخاب دست اندرکاران تولید آن است، دیدگاه های جانبدارانه و قضاوت یک طرفه به نفع مخالفان ایشان و سانسور، به وضوح و روشنی دیده می شود. طرفه اینکه قریب به اتفاق گفتار متن این فیلم، برگرفته از کتاب خاطرات سیاسی محمدی ری شهری است. البته بخش هایی از خطبه های ائمه جمعه موقت اوایل دهه ٧٠ پایتخت نیز چاشنی محتوای این مستند است. ٤ – اگرچه درباره شش دهه زندگی، فعالیت های علمی و سیاسی آیت الله منتظری، چند دقیقه ای بیشتر گفته نشده است و از همه رنج های آن بزرگ مرد در زندان ها و تبعید ها بیش از دو، سه جمله ای که آقای عزت شاهی (عزت الله مطهری) بیان می کند، چیز دیگری نیست؛ اما تا دلتان بخواهد از زندگی و فعالیت های سیدمهدی هاشمی سخن به میان آمده است؛ به گونه ای که بیننده در یک لحظه فکر می کند این فیلم بیشتر به زندگی نامه سیدمهدی هاشمی می ماند تا زندگی نامه فقیه عالی قدر. بیشتر روی نامه ششم فروردین ٦٨ مانور داده اند. بنابراین برخلاف آنچه قبل از نمایش فیلم ادعا شده است، این اثر نه منصفانه است و نه بدون قضاوت. ٥ – همان طور که در آغاز نوشتم، این فیلم دارای تحریف هایی است که دو، سه نمونه اش را که در خاطر دارم، نقل می کنم: الف - کلمه قائم مقام که در نام فیلم آمده، هیچ ربطی به آیت الله منتظری ندارد. آیت الله منتظری از منظر قانونی و حقوقی هرگز قائم مقام حضرت امام خمینی نبوده است. مجلس خبرگان رهبری در ماده واحده ای اعلام نظر کرده بود که ایشان بعد از رحلت امام خمینی به جای آن مرحوم خواهد نشست؛ زیرا این نظر اکثریت مردم ایران است و اعضای مجلس خبرگان رهبری، نظر مردم ایران را صائب می داند. کجای این مصوبه بحث از قائم مقام است؟ پژوهشگر محترم اگر می خواسته محتوای یک فیلم مستند را تهیه کند، اولین گام پیدا کردن ریشه عنوان قائم مقام است که ضرورت داشت آن را به صورت مستند ریشه یابی کند.  ب – این فیلم می خواهد بگوید اعضای مجلس خبرگان رهبری آیت الله منتظری را به عنوان جانشین آینده امام تعیین کرده اند، سپس همان اعضا در پی آن برآمدند که ایشان را به عنوان مرجع تقلید نیز معرفی کنند! این خلاف واقعیت است؛ چراکه می دانیم آیت الله منتظری در آبان ٦٤ به عنوان جانشین امام مطرح شد؛ درصورتی که رساله عملیه آیت الله منتظری که نشان از مرجعیت ایشان دارد و به درخواست علما و ائمه جمعه سراسر ایران تألیف شده بود، در سال ٦٢ منتشر شده است. در جریان بحث پیرامون صلاحیت ایشان برای رهبری آینده نظام، اکثر علمای عضو مجلس خبرگان رهبری اول از مرجعیت مسلم ایشان حرف زده اند. اگر نویسنده یا کارگردان این فیلم به خود زحمت می دادند و یک نسخه از مشروح مذاکرات مجلس خبرگان رهبری اول را که نزد اعضای آن مجلس موجود است، می گرفتند و می خواندند، دیگر ادعا نمی کردند اعضای مجلس خبرگان ضمن داشتن دغدغه، ایشان را انتخاب کردند. ج – در این فیلم به نهضت های رهایی بخش اشاره شده است؛ در صورتی که حمایت از نهضت های رهایی بخش، خواست مشترک امام خمینی و آیت الله منتظری بود که بعد از سیدمهدی هاشمی نیز به شیوه های دیگر ادامه پیدا کرد. ضمنا برخلاف ادعای تولیدکنندگان این فیلم، در پیش نویس قانون این ارگان که سپاه پاسداران به مجلس شورای اسلامی ارائه کرده بود، واحد نهضت های رهایی بخش وجود داشت و وزارت امور خارجه نگذاشت که در قانون سپاه بماند. د– در این فیلم تلاش شده مرحوم آیت الله منتظری را ساده لوح جلوه دهند؛ درصورتی که همه می دانند ساده لوحی اکتسابی نیست. بنابراین کسی نمی تواند ٧٠ سال از عمرش، تیزهوش، حواس جمع، زرنگ، دوست و دشمن شناس و توانا در جمع بندی مسائل داخلی و خارجی باشد؛ اما ناگهان و یک شبه ساده لوح شود! نگارنده در جلد دوم کتاب فقیه عالی قدر، نظرات جمع زیادی از علمای برجسته کشور پیرامون صفات و توانایی های برجسته آیت الله منتظری را آورده ام و نیز در مشروح مذاکرات مجلس خبرگان رهبری اول به وفور در این باره سخن رفته است. ٦ – حرف های بسیار زیادی درباره این فیلم و به ویژه مطالبی که افراد در آن بیان کرده اند، وجود دارد؛ اما در یک یادداشت روزنامه ای نمی توان نوشت. پیشنهاد می کنم نویسنده و کارگردان فیلم مستند قائم مقام ترتیب مناظره ای را بدهند تا مطالب بسیار بیشتری را به بحث بگذاریم، آنگاه برای آقایان حقایق روشن می شود. نکته آخر اینکه این فیلم با وجود زحمات زیادی که برای آن کشیده اند، نسل سوم انقلاب اسلامی را از شناخت درست حقایق تاریخی بازمی دارد. امید می رود بازماندگان و شاگردان مرحوم آیت الله العظمی منتظری بتوانند از آرشیو رسانه ملی و ارگان های دیگر، همان طور که جوانان عزیز دست اندرکار این فیلم دسترسی پیدا کرده اند، بهره مند شوند و فیلم یا سریالی درخور مقام و منزلت علمی و سیاسی ایشان بسازند.

ایمانی...
ما را در سایت ایمانی دنبال می کنید

برچسب : نویسنده : کاوه محمدزادگان imancell بازدید : 126 تاريخ : پنجشنبه 9 آذر 1396 ساعت: 22:51